Racom Maubisse, 02/11/2023, Horseik ita selebra santo noi santa sira nia loron no semak santo no santa sira ne’e?  Tamba ne’e iha loron ohin ita selebra fali loron a ita nia matebian sira liu husi missa ho aifunan nune’e ita ida idak bele ba vijita ita nia matebian sira iha kada simiteriu ne’ebe mak ita hakoi ita nia matebian sira ba.

Iha homilia Pe. João Soares haktuir katak; “Moris iha mundo actual hanesan pregrinu ida, ohin ita iha ne’e aban ita iha fatin seluk, nune’e iha viajem moris nudar kriatura Nai Maromak nian, ita sempre hakat husi lidun ida ba lidun seluk, maske iha ita nia hakat sira dala ruma ita la sente, hakfodak ita hakat liu saida mak ita la imajina no la espera”.

Amu Paroco ne’e hatutan liu tan katak; “Situasaun ida ne’e, maske ita hatene maibe ita ladauk hatene, bainhira mak ita hakat no ho hakat ne’ebe ita hakat no sei hakat, ita la espera, basa Nai Maromak nia planu ita ladauk hatene, no ita hein atu simu saida mak Nai Maromak haraik mai ita iha moris lor loron. Tamba ne’e Ita Bele Preokupa Konaba Mate, Maibe Labele Tauk Konaba Mate, Tamba Ita Sira ne’e Mos Kandidatu ba Matebian”.

Nune’e maka hanesan kriatura Na’i Maromak nian, buka atu prepara-an iha ita nia peregrinasaun moris nian, nune’e nai bolu ka konvida ita iha kalan ka loron ita preparadu hodi simu konvite ida nee.

Realidade ne’ebe hatudo mai ita, hanesan foin akontese liu ba, maske ho akontesimentu ida ne’e halo ita nobun hakfodak no lakon sentidu, maibe ida ne’e mak konvite permanence husi nia ne’ebe kria ita mai iha mundo ida ne’e. “Maluk doben sira dala barak, ita Laran taridu no neon kraik memoria ne’ebe matebian sei moris halao hela iha rai leten hodi tau hela hanesan lembransa ida ba ita sira ne’ebe sei moris, ho meus oi oin tantu fisikamente no moralmente.

“Maluk sira Koalia kona ba mate ema hotu sei la se’es husi dalan mate nian, sese deit tantu riku e kiak, matenek e beik,  ki’ik e bo’ot, ferik e katuas, feto ran no mane klosan, ita tomak sempre lao liu husi dalan mate nian, maibe ita hotu la hatene tuir bainhira mak ita mate no mate ne’e oinsa”.

“Mate mai ita to’o agora sai hela hanesan ai-sasik ida no mate mai ita hanesan misteriu boot ne’ebe ema ida labele deskobra, basa moris husi hahu ho proseu ne’ebe naruk ita ema bele hatene tuir, maibe mate mai ita susar wain tebes atu deskobre, katak ne’e mak planu no misteriu maromak nian iha ita ida-idak nia-an”. 

Em jeral fenómena ne’ebe akontese ba ita ema,  mate mak ida ne’e;  “Ema bele mate maibe nia historia permanense iha ema moris sira nia hanoin hodi konta tutan ba malu konaba saida mak matebian ida sei moris halao hela iha nia viajem moris iha mundo aktual”.

Maluk sarani doben sira, Fízikamente ita ema nia isin mate hakoi tun ba ba rai okos, maibe hahalok sira husi ema ne’e horik nafatin iha rai  leten hodi konta no konta ba nafatin. Hahalok diak e at ne’ebe husik hela, sempre sai nudar  história ba ema moris sira, tamba ne’e dala barak memoria husi hahalok ema mate nian, hamosu sentimentu triste, lakon, laran taridu, neon kraik nomos hasulin mata wen, tamba lakon ema diak ne’ebe ita hadomi. Wainhira ita sei moris buat hotu ne’ebe ita halo maske diak barak maibe seluk dehan la diak, maske rekonhece katak buat ne’ebe halo los, maibe seluk nafatin fase liman hodi dehan ne’e sala no lalos, maibe kuandu lakon ona foin mk ema moris sira konfesa ho matan wen lunturu, ho lian nakdedar halerik hodi dehan; triste tamba lakon o iha hau nia sorin no ami hotu nia matan.

Tamba ne’e mai ita nobun hasae orasaun no reza nafatin ba matebian sira nune’e harohan daet mai ita ne’ebe sei moris iha mundo ida ne’e, atu nune’e moris ne’ebe ita iha bele saudavel nafatin hodi hanoin ema ne’ebe ita hadomi lakon iha ita le’et iha moris lor loron.

Reportajem Racom Maubisse