𝗠𝗘𝗡𝗦𝗔𝗚𝗘𝗠 𝗦𝗔𝗡𝗧𝗢 𝗣𝗔𝗗𝗥𝗘 𝗙𝗥𝗔𝗡𝗖𝗜𝗦𝗖𝗢 𝗡𝗜𝗔𝗡 𝗕𝗔 𝗤𝗔𝗨𝗥𝗘𝗦𝗠𝗔 𝗧𝗜𝗡𝗔𝗡 𝟮𝟬𝟮𝟰

0
41 views
𝗠𝗘𝗡𝗦𝗔𝗚𝗘𝗠 𝗦𝗔𝗡𝗧𝗢 𝗣𝗔𝗗𝗥𝗘 𝗙𝗥𝗔𝗡𝗖𝗜𝗦𝗖𝗢 𝗡𝗜𝗔𝗡 𝗕𝗔 𝗤𝗔𝗨𝗥𝗘𝗦𝗠𝗔 𝗧𝗜𝗡𝗔𝗡 𝟮𝟬𝟮𝟰
𝙃𝙪𝙨𝙞 𝙧𝙖𝙞 𝙛𝙪𝙞𝙠 𝙢𝙖𝙧𝙖𝙣, 𝙈𝙖𝙧𝙤𝙢𝙖𝙠 𝙗𝙖𝙡𝙞 𝙞𝙩𝙖 𝙗𝙖 𝙇𝙞𝙗𝙚𝙧𝙙𝙖𝙙𝙚
𝙈𝙖𝙪𝙣 𝙖𝙡𝙞𝙣 𝙞𝙣𝙖𝙣 𝙛𝙚𝙩𝙤𝙣 𝙙𝙤𝙗𝙚𝙣 𝙨𝙞𝙧𝙖!
Wainhira ita nia Maromak revela-An, nia comunica liberdade: «Ha’u mak Na’i, ó nia Maromak, nebé hasai ó husi rai Egipto, husi uma atan nian» (Ex 20, 2). Nune’e inicia Decálogo nebé Maromak fo ba Moisés iha Foho Sinai. Povo di’ak katak iha êxodo Maromak ko’alia: nia sei iha experiência atan nian nebé belit metin iha ninia isin. Simu ba «liafuan sanulu» iha rai fuik maran hanesan dalan Liberdade nian. Ita hanaran nia «mandamentos ou ukunfuan», hatudu dadaun kbiit domin nian nebé Maromak hanorin ninia povo; maibe, de facto, chamada ba liberdade constitui nudar vigoroso apelo ida. Labele habadak ba acontecimento baibain ida, maibe haburas bebeik durante la’o iha dalan.
Hanesam Israel iha rai fuik maran nia nafatin sei iha nia an Egito ida (ita sei hare ninia halerik kona ba buat nebé liu ona no biu ibun hasoru lalehan no contra Moisés), ohin loron mos povo Maromak nian lori iha ninia an vínculos opressivos bele opta hodi abandona. Sura mos husi ida ne’e, wainhira falta esperança no ita hatutan moris hanesan iha lidun sira rai ne’e nian, sem rai prometida ida nebé ita bele luta hamutuk.
Quaresma mak tempo graça nian iha nebé rai fuik maran fila fali sai – hanesan buat nebé anuncia husi profeta Oseias – fatin domin dahuluk nian (cf. Os 2, 16-17). Maromak hanorin nia povo, atu sira sai husi moris atan nian no experimenta passagem husi mate ba moris. Hanesan la’en ida, atrai fila fali ita ba Nia no bisbisu liafuan domin ba ita ninia fuan.
Êxodo husi atan nian ba liberdade la’os dalan ida abstrato. Fim ida nebé sai concreta mos ba ita ninia Quaresma, primeiro passo mak hakarak hare ba realidade. Wainhira Na’i, husi sarça ardente, atrai Moisés no ko’alia ba nia, tuir mai nia haklaken Na’i hanesan Maromak ida nebé hare no liu-liu rona: «Ha’u tau matan tebtebes ba opressão husi Ha’u povo nebé iha Egito, no rona sira ninia halerik husi sira inspetores; ha’u conheçe, na verdade, sira ninia terus. Ha’u tun mai atu liberta husi egípcios tomak nia liman no hasai sira husi rai nebá ba rai nebé buras no matak, ba rai nebé nakonu ho susuwen no waniwen» (Ex 3, 7-8). Nune’e mos ohin loron maun alin inan feton oprimidos barak mak too ba lalehan. Ha’u husu ba imi: No too mos mai ita? Book duni ita? Comove iha ita? Iha fatores barak nebé hadook ita husi maluk seluk, nega dadaun fraternidade nebé originariamente halibur ita.
Iha hau ninia viagem ba Lampedusa, ba globalização husi indiferença ha’u hatoo lia mahusuk rua nebé dalaruma atuais hela: «Ó iha nebé?» (Gn 3, 9) mo «Ó nia maun iha nebé?» (Gn 4, 9). Dalan quaresmal sei concreto, se, ita fila fali ba rona perguntas hanesan ne’e, ita confessa katak ohin loron ita sei hela iha domínio husi Faraó ida. Hanesan domínio nebé halo ita kolen no sentimento maten. Hanesan modelo husi crescimento nebé hafahe ita no naok futuro. Rai, anin no bee nebé poluídos husi nia, maibe ninia klamar rasik hotu ho contamina ho domínio ne’e rasik. De facto, embora ita nia libertação hahu tiha ona Batismo, permanece iha ita inexplicável nostalgia husi escravatura. Ne’e mak atração ba segurança husi sasan sira nebé hare ona, iha detrimento husi liberdade.
Ha’u hakarak hatudu ba imi, iha narração husi Êxodo, detalhe husi la’os importância ki’ik: mak hare Maromak, Nia nebé comove no liberta, la’os mak Israel nebé husu ba nia. Com efeito, Faraó extingue mos mehi sira, naok lalehan, parece imutável ba mundo ida nebé dignidade mak hetan hanehan no vínculos autênticos tomak nebé nega tiha. Husi liafuan seluk, Faraó consegue hakesi ita ba nia. Ha’u husu ba imi: ha’u hakarak mundo foun ida? No ha’u hakarak atu desliga-an husi compromissos ho katuas ferik sira? Testemunho husi maun alin bispos no número boot ida husi agentes dame nian no justiça nebé convence ha’u cada vez mais katak buat ida nebé mak ha’u koko denuncia mak défice ida husi esperança. Trata liu husi impedimento ida atu mehi, hakilar tilun diuk ida nebé to’o ba lalehan no comove Maromak nia fuan. Assemelha an ho nostalgia atan nian nebé paralisa Israel iha rai fuik maran, impede dadaun atu la’o ba oin. Êxodo bele interrompido: labele explica husi modo seluk tanba hanesan buat nebé humanidade too ba rai ketan fraternidade universal nian no níveis husi progresso científico, técnico, cultural no jurídico hodi di’ak tebes atu garante ba dignidade tomak, maibe sei lamas-lamas de’it iha nakukun husi desigualdades no husi conflitos.
Maromak sei la kolen ho ita. Ita simu Quaresma hanesan tempo forte iha nebé ninia Liafuan dirige fila fali mai ita: «Ha’u mak Na’i, ó nia Maromak, nebé hasai ó husi rai Egipto, husi uma atan nian» (Ex 20, 2). Hanesan tempo conversão, tempo Liberdade nian. Jesus rasik, hanesan anualmente fo hanoin nafatin iha primeiro domingo da Quaresma, Espírito Santo mak lori Nia ba rai fuik maran atu ikus mai hetan tentasão ba ninia Liberdade. Durante loron haat nulu, ita iha Nia iha ita ninia matan rasik: hanesan Oan mane hola isin hanesan ema. Seluk fali husi Faraó, Maromak lakohi sujeito, maibe oan sira. Rai fuik maran mak espaço nebé ita nia liberdade bele amadurece iha decisão pessoal ida hodi labele monu fila fali iha moris atan nian. Iha Quaresma, ita hetan critérios foun sira ho juízo no comunidade ho nebé avança husi dalan ida nebé nunca percorre.
Ida ne’e comporta luta ida: ida ne’e ho claro tebes livro husi Êxodo nian dehan no babeur nebé Jesus hasoru iha rai fuik maran. Com efeito, Maromak nia lian, nebé dehan «Ó mak Ha’u Oan mane nebé ha’u hadomi liu» (Mc 1, 11) no «sei laiha tan maromak seluk iha ha’u nia oin» (Ex 20, 3), hasoru bosok sira husi funu balun. Ida nebé hatauk liu husi Faraó mak adora: ita bele sente sira ne’e nudar lian funu balun nian iha ita fuan. Ukun buat hotu, hetan hahi husi ema hotu, sai ema diak ba ema hotu: ema hotu iha sira laran sente hamaun husi bosok ne’e. Ne’e hanesan dalan tuan.
Nune’e ita bele hakesi metin ba osan, ba projeto balun, ideias, objetivos, ba ita ninia posição, ba tradição ida, too ba rasik ema balun. Em vez de halo ita book an, paralisa tan ita. Em vez de halo ita hasoru malun, halo ita haketak malun. Maibe existe humanidade foun ida, povo sira nebé ki’ik liu no haraik an nebé la monu ba laço bosok nian. Enquanto katuas ferik sira sai monok, la hare, diuk, la nakdoko ho sira nebé servi (cf. Sal 115, 4-8), ema kiak sira iha espírito imediatamente disponíveis hela no prontos: força silenciosa ida husi buat di’ak nebé tau matan no sustenta mundo. Ne’e tempo atu hala’o no, iha Quaresma, hala’o ne’e mak para: para iha oração, atu halibur Liafuan Maromak nian, no para hanesan Samaritano ida iha presença ba maun alin nebé kanek. Domin Maromak nian no ba maun alin sira forma ona domin mesak ida de’it. Laiha tan maromak selyk nebé mak hapara presença Maromak nian, hamutuk ho isin maun alin sira nian.
Tanba ne’e, oração, esmola no jejum la’os ona exercícios independentes, maibe movimento mesak de’it husi abertura, husi esvaziamento: ita soe ba liur ídolos tomak nebé halo ita sente todan, soe ba dook buat nebé halo ita hakmatek. Então fuan nebé la book-an no isolaan sei hader.
Ba ida ne’e iha katak sei hamenus velocidade no para. Nune’e dimensão contemplativa husi moris, nebé Quaresma halo ita hasoru fali malun, sei book an ho energias nebé foun. Iha presença husi Maromak, halo ita sai maun alin inan feton, ita sente ema seluk ho intensidade foun: em vez husi ameaças no husi inimigos nebé ita hasoru hanesan companheiras no companheiros iha viagem. Ida ne’e mak mehi Maromak nian, rai prometido ba ida nebé soin, wainhira ita sai husi moris atan nian.
Forma sinodal husi Igreja, nebé ita iha ba mak atu descobre fila fali no kuda iha tinan ida ne’e, ha’u sugere atu Quaresma sai mos tempo ba decisões comunitárias, husi opções contracorrente ki’ik ou boot, di’ak tebes atu modifica moris lor-loron nian husi ema no moris husi coletividade tomak ida: hábitos iha compras, cuidado ho criação, inclusão husi se mak labele hare ou sira nebé mak desprezado. Ha’u convida comunidade cristã tomak atu halo ida ne’e: oferece ba sarani sira tomak momentos atu hanoin fila fali estilos de vida; reserva tempo ida atu verifica fila fali ninia presença iha território no contributo saida mak sira oferece atu sai di’ak liu. Iha ne’e se hatudu ba penitência cristã hanesan ema nebé halo Jesus laran susar! Nune’e mak nia dehan mai ita: «Wainhira imi hadera-an, keta oin nakraik, hanesan ema laran makerek sira, nebé halo sira oin la diak atu ema hare katak sira hadera-an» (Mt 6, 16). Pelo contrário, ita hare ksolok iha oin, sente ona perfume husi liberdade, haroman ho domin ida nebé halo foun sasan sira hotu, hahu kedas husi sira nebé ki’ik no besik liu. Ida ne’e bele acontece iha comunidade cristã tomak.
Iha sasukat nebé Quaresma ida ne’e nudar conversão, humanidade hatuur sala fatin sei sente sensação iha criatividade: hetan roman esperança foun. Ha’u hakarak dehan ba imi, hanesan ba foinsa’e sira nebé ha’u hasoru ona iha Lisboa iha verão liu ba: «Buka no foti risco, loos, hare no foti risco.
Iha momento histórico ida ne’e, desafios mesak boboot, gemidos nebé hakanek: ita moris dadaun iha Terceira guerra mundial nebé nakfera dadaun. Maibe hakuak risco ne’e hodi hanoin katak ita la hela iha agonia ida, maibe iha parto ida; laos iha fim, maibe iha início husi espetáculo boot. No ne’e preciso coragem atu hanoin nune’e» (Discurso ba estudantes universitários, 03/VIII/2023). Hanesan coragem ba conversão, husi la’o sai husi moris atan nian. Fé no caridade guia husi liman esperança labarik feto ida. Hanorin nia la’o no, iha biban hanesan, nia la’o ba oin.[1] Ha’u haraik benção ba imi hotu no iha imi ninia dalan quaresmal.
FRANCISCO
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments