Conteúdo partilhado com: Público UDAN HO INTESIDADE MAKÁS DURANTE LORON 4 IHA MUNISÍPIU AINARO REJULTA MOTA BÉ LULI SOBU KOMUNIDADE NIA NATAR HEKTARES 250 IHA HATO-UDO MUNISÍPIU AINARO

0
12 views
Hato-Udo (07/07/2023) Udan ho intesidade makás ne’ebé akontese iha Domingu tó Tersa semana ne’e rejulta Natar komunidade nian husi Area Kakeulaku mai tó We Hadan bairo Bonuk, Suku Leo-Lima Postu Administrativu Hato-Udo Munisípiu Ainaro hamutuk Hektares 250 hetan estragus totál husi Korenti Mota Be Luli nian.
Ligadu ho ida ne’e ba Jornalista Rádiu Komunidade Maubisse Mau-Loko (RKMM) Sexta Feira ne’e iha Natar fatin We Hadan Komunidade afeitadu António Soares hateten, durante halo natar iha fatin ne’e Kuaje tinan 20 nia laran seidauk hare no ajisti akontesementu hanesan ne’e, maske akontese iha maibe nia volume ne’e la bót hanesan ida ne’ebé akontese dadaun. Tamba ne’e tuir Komunidade Natar nain ne’e katak ida ne’e akontese tamba durante ne’e Governu liu-liu ba Ministériu Kompetente la tau atensaun ba Irigasaun ne’ebé fornese be husi mota ba Komunidade sira ne’ebé halai natar iha area ne’ebá.
“Durante ida ne’e dezastre ida bót hanesan ami la hare iha tinan 20 nia laran ne’e la hare akontesementu ida hanesan ne’e mais agora dadauk ne’e iha 2023 ne’e maka foin akontese hanesan ne’e. Ne’ebé ami hanesan komunidade natar nain iha ne’e atu fó hatene ba ita bót sira katak iha Munisípiu Ainaro ninia fatin ptensia ba agrikultura ne’e maka ida ne’e ona se ida ne’e maka imi la tau matan lalais ba irigasaun sae ba ne’e entau la diak, maske ita hotu garantia dehan povu moris husi agrikultura mais kuandu mota bót maka sobu ona hanesan ne’e entaun ita araska ona. Maske hanesan ita hotu hatene katak ida ne’e Natureza nia servisu maibe iha tinan kotuk liu ba maske akontese mota bot maibe atu tama no sobu hanesan ne’e laiha, hanesan mota kík tama no halo estragus ba buat kíkoan sira ne’e iha mais tinan ida ne’e laos deit iha oan ne’e mesak hahú husi Kakeulaku tama tó mai Bonuk ne’e hamutuk natar 250 hektar maka htan estragus totál.” Dehan Komunidade Natar nain ne’e 07/07/2023.
Tamba ne’e Komunidade ne’e husu ba IX Governu Konstitusional liu-liu ba Ministériu Kompetente atu tau atensaun seriu ba irigasaun ne’ebé fornese bé husi Mota Be Luli ba natar sira iha area ne’ebá atu labele akontese tan dezastre hanesan ne’e ih tempu oin mai.
“Ne’ebé ami núdar Komunidade ami hakarak husu ba Nai Ulun sira ne’ebé maka agora dadaun foin asumi knar iha Governu ida ne’e atu tau atensaun makás liu-liu ba ami nia irigasaun ne’e, sei ida ne’e maka sira la tau agora iha konsiderasaun entaun ami araska ona tamba sira mai kolia buat hotu diak hela deit tó agora rejultadu laiha rejultadu maka hanesan agora dadaun ne’e be tama ne’e ona, tamba antes ida ne’e ami fó hatene tia ona ba Munisípiu, husi Ministériu Agrikultura mós ami fó hatene ona maibe sira mai hare no hateten katak ida ne’e ami sei fó ba iha Obras Públik mais tó agora ne’e Obras Públik ne’e mós ami seidauk hetan sira mai atu taka-taka ne’e tó agora seidauk hodi rejulta sai hanesan ne’e.” Nia Dehan.
Ho dezastre Natural ne’ebé akotese hodi fó afeita direita ba natar Komunidade nian iha Postu Administrativu Hato-Udo, ninia impaktu maka komunidade agrikultór ne’ebé sira nia servisu foku liu ba natar ba tinan ida ne’e sei infreta hamlaha tamba aihan ne’ebé sira produs no augenta moris ba tinan ida ne’e hetan estragus totál husi mota.
“Ida ne’e agora hamlaha tamba ita bót sira bele hare rasik ho matan ba, husi natar fatin ne’e Hare ne’e seidauk koa hotu agora nia estragus at tia hanesan ne’e Munisípiu Ainaro liu-liu Postu Administrativu Hato-Udo ne’e sei infrenta hamlaha duni tamba buat ida ita buka ne’e maka ida ne’e agora ida ne’e. Agors ita servisu ba iha tia agora estraga tia hanesan ne’e. Se agora tan maka fos nia folin sae ami sosa labele ona lori saida maka haruka labarik sira ba eskola lori saida maka atu hola ta hahan, tamba ne’e ami komunidade ami tristi bot ne’e ba ida ne’e tamba natar ida ne’e iha 2.000 mai tó 2023 maka foin akontese hodi sai tia hanesan ne’e, ne’eb’e natar sira ne’eb’e maka estraga dadaun ne’e hamutuk 250 hektares ne’ebé hetan estragus total”. Hakotu António Soares ba Jornalista Rádiu Komunidade Maubisse Mau-Loko.
Fatin hanesan tuir rezidente Bairo Bonuk Suku Leolima Postu Administrativu Hato-Udo João Alves katak, ho dezastre Naturais ne’ebé akontese dadaun laos deit ba natar maibe afeita deireta mós ba iha tós Komunidade nain iha area ne’ebá inklui be lori komunidade nia nia animal balun tan. Tamba ne’e tuir nia katak tinan ne’e produsaun Agrikutira husi tos no natar menus tamba kalamidade ne’e. Hi ida ne’e nia kuntinua husu ba Governu atu tau iha atensaun no ajenda hodi tun hare direita saida maka oras ne’e dadauk komunidade sira infrenta iha baje.
“Kona-ba dezastre Naturais ne’ebé komesa iha Segunda foin horseik maka udan ne’e para entaun ninia afeita ne’e maka komunidade nia tos no natar, ita bele dehan deit katak tinan ida ne’e produsaun husi komunidade agrikultór ne’e laiha ona rejultadu ne’eb’e ke diak hanesan tinan hirak liu ba. Tamba ida ne’e ami hanesan komunidade kík ita baje atu husu deit ba Governasaun foun ida ne’e atu bele tau atensaun no prioridade ba iha sira nia ajenda para mai hare fatin ne’ebé ke akontesementu liu husi mota bot maka tama mai iha komunidade nia tós no natar hodi hetan estraga dadaun ne’e.” Hateten Rezidente iha Bairo Bonuk ne’e.
João Alves kuntinua haktuir liu tan katak;
“Mota ida tama mai afeita ba Komunidade nia tós no natar ne’e Mota Be Luli. ida ne’e horsik Xefe Aldeia, Xefe Suku mai foti tia ona dadus ba iha ne’ebá ne’ebé se karik bele Governasaun ida ne’e bele ajuda netik ba Komunidade sira ne’ebé afeita direita iha fatin refere hanesan bele fó apoiu kona-ba aihan ruma no mós kona-ba hanesan sasan dapur nian ne’ebé hetan estragus tamba mota lori hotu”. Rekomenda Komunidade ne’e.
Alem de ida ne’e tuir Komunidade Afeitadu ba Dezastre Naturais ne’e Nuno Mendonça hateten korente mota Be Luli sobu sira nia tós no natar tamba Irigasaun la diak no durante ne’e sira uja deit irigasaun tradisional hodi halai natar.
“Estragus kona-ba natar nian ne’e ema hotu kauje estragus hotu laos hau mesak nian deit maibe komunidade ne’ebé maka iha tós no natar ne’e konta estraga hotu kedan. Tamba durante Ukun Rasik-An ne’e irigasaun la diak ida ne’ebé ami uja Tradisional deit ne’ebé ami husu Governu bele tau matan ba ida ne’e importante liu maka irigasaun ne’e halo diak”. Hatetetn Komunidade Afeitadu Nuno ba Jornalista RKMM Sexta ne’e iha nia Rezidensia Aitanu Bairu Bonuk Postu Administrativu Hato-Udo Munisípiu Ainaro.
Jornalista Moisese Magno
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments