Uma Lisan Dai-Mane  Suco Mauchiga Halao Serimonia Ritual hodi Fo Matak Malirin ba Uma Oan no Bei-Oan sira  

0
271 views

Racom Maubisse, 21/062022 Kada Tinan Uma lisan Hotu hotu iha Mauchiga, inklui Uma Lisan Dai-Mane  Suco Mauchiga Halao Serimonia Ritual hodi Ofrece Matak Malirin ba Uma oan no Bei-Oan sira liu husi bua ho malus inklui animal sira nune’e bele haraik nafatin matak malirin ba uma oan no bei oan sira inklui jerasaun ne’ebe sai husi uam lisan Dai-mane Mauchiga Hatobuilico.  

Iha intervista ba Radio Komunidade Maubisse Mauloko, Adriano Magno Hanesan Lia Nain Uma Lisan Daimane  iha Suco Mauchiga Aldeia Hatuqueiro Postu Hatubuiliku Munisipiu Ainaro hateten katak;

“Objektivu ohin halao serimonia ritual iha uma lisan I Dai-Mane mak atu fo matak malirin  no Fahe Isin ho been no simu matak malirin husi lia nain lisan ida ne’e ba uma oan no bei oan sira e mos jerasaun lisan ida ne’e nian, mos hakarak esplika mos katak, Kultura husi uma lisan ida nee iha uma laran buat lulik sira tuun husi sebor ho mauwaik sei husu tuun iha biti ho boro depois sai mai iha labis tuun ba iha eskada hitu iha natar laran ou boska hodi hakilar husu osan iha tasi laran iha roo ahi tuun mai dili mota ain aileu”.

Mai dada osan tama mai husi rai fukun sira nee komesa iha aileu  leoteli urhou iha maubnisse, tuun husi koilhuno sai grotu too mai iha fleche, hateke mai liuhlau lesuhati mai lori osan iha kabasa oan ida mai loke nakonu iha nee hatete estadu sira rona no haree lori mai too lesuhati too mai iha fatin naran usrema ou tak rema tama mai iha uma ida naran tail-mali, rai iha boska nee osan nee hasae ba iha uma lisaan nee  lia nee remata husu manu ho asu karau iha lutu vikeke hodi habit lori mai iha alas manu mai iha  motoe iha alas hodi too mai iha fahinehan, iha karbulau mai koehei, daurlala, datina too fatuk maromak mai fali lesu hati mai tama too uma, fo hatene too uma laran ibun boot ida iha nee mai kuda karau, husik iha nee manu asu, bibi hatama iha uma laran”.

Tais fahi iha hohul  marobo hodi mai iha ainaro hatete ba sira hatene ukun iha neba sai fatuk maria sarketu mai koutete, nunomogue, hatumera, tirlau ho barata, sidau maulmata sisrui ho kaitalo, binaru, rai tou ho rai maluk sai mai maunklour too mai iha lolotei ukun iha nee badun iha nee I agora ami hotu mai tia iha nee”.

Iha Fatin hanesan Guilherme Soares Rodrigues Hanesan Xefi Suku Mau-Chiga  Hateten mos katak;

“Hau nia prezensa iha atividade cultural suku mau-chiga iha uma lisan tai-mali atu kontribui iha atividade cultural nee ita haree iha konteudo cultural nee liga ho estadu, tanba kultura ai-hulun nee parte ida ita halo agradesimentu ba iha natureza katak ita moris mai ita iha apoiu malu iha ona ema ho natureza nee tanba natureza apoiu aihan sira nee ba ita ema entaun iha loron ida ita mos tenki agaradese ba natureza, tamaba ne’e hanesan lideransa iha suku ida nee fo apoiu iha atividade sira nee liuliu ba iha ita nia lia nain sira, para oinsa atu haboot, hamoris  kultura nee iha suku ida nee, tamba ne’e hau foti referensia husi ita nia Dom Carlos Bainhira Vizita Aituto Nia Hatete Katak Ita Nia Kultura Timor Lahanesan Ema Indonesia, tanba nee ita iha vantajen boot mehi iha ema hotu nia luta ida nee ita nia kultura ida nee atu bele lori ita nia future ida ke uniku no propriu”.

Agora ita liga ho ita nia estadu de direito demokratiku ida nee dala ruma ladun haforte ita nia kultura no ladun fo importansia tamba ita hare iha cidade sira kultyra moderna mak domina, entaun liu husi kultura ida nee bele haforsa liu tan tanba kultura mak ita nia identidade.

Jornalista:            Natalino Mendonca

Editor           :             Joaquim de Fatima

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments